Jak funkcjonuje rynek energii elektrycznej w Polsce?

Energia elektryczna postrzegana jest jako towar tzw. pierwszej potrzeby. Pomimo tego, że denerwują nas wyłączenia prądu, awarie sieci to o rynku energii wiemy niewiele. Jaka jest droga prądu zanim trafi on z gniazdka w naszego domu.

Rynek energii

Energia elektryczna to towar

Kto produkuje energię, jak trafia ona do naszych domów a komu za nią płacimy? Na podstawie obowiązków uczestnikami rynku energii są zatem:

• producenci energii elektrycznej – elektrownie, elektrociepłownie, biogazownie, infrastruktura oze.
• firmy handlujące energią posiadające ważną koncesję.
• firmy transportujące energię czyli OSD, operatorzy systemu dystrybucyjnego.
• klienci, czyli my odbiorcy.

Wytwarzanie energii elektrycznej

Kto w Polsce postrzegany jest jako główny producent energii elektrycznej i może działać na rynku energii? Otóż są to elektrownie systemowe inaczej zwane zawodowymi. To w nich do wytwarzania prądu wykorzystują węgiel kamienny oraz brunatny jako główne źródło energetyczne. W Polsce energie konwencjonalne produkują 75% energii zużywanej w Polsce. Niestety, konwencjonalne elektrownie nie są dobre dla naturalnego środowiska, stąd też inwestuje się coraz więcej w odnawialne źródła energii.

Elektrociepłownie produkują dla naszego kraju 20% energii. Uważne są one za bardziej ekologiczne, gdyż zanim wytworzą energię ogrzewają mieszkania. 

Odnawialne źródła energii są nadzieją dla naszego środowiska. Obecnie największą popularnością cieszą się elektrownie solarne, wiatrowe, wodne oraz spalanie biomasy. Trwają poszukiwania nowych źródeł jak i ulepszanie obecnych technologii pozyskania. 

Sprzedaż energii 

Spółki obrotu, które otrzymały koncesję mają status sprzedawców energii. Trudnią się skupem energii od energii elektryczną od wytwórców bądź z Towarowej Giełdy Energii, a następne sprzedają ją końcowym klientom. Głównymi sprzedawcami są spółki, które zostały wydzielone w roku 2007 z dawnych zakładów energetycznych gdy po liberalizacji rynku nastąpił ich podział organizacyjny nas spółki trudniące się działalnością handlową i dystrybucyjną. 

Największymi sprzedawcami są obecnie: TAURON Sprzedaż sp. z o. o., PGE S.A., Enea S.A., Energa-Obrót S.A., RWE Polska S.A. Mniejsze spółki walczą dopiero o swoją pozycję na rynku. 

Ceny energii różnią się w zależności od tego kiedy i gdzie dokonywana jest transakcja. Spółki dokonują kontraktów czasem i na rok przed rzeczywiście planowaną dostawą. Dlatego tak trudno spekulować o cenach energii, a te znajdujące się na cennikach są w sposób indywidualny ustalane pomiędzy firmą, która sprzedaje energie a tą, która ją kupuje. 

Dystrybucja energii

Prąd transportowany jest z elektrowni dwoma rodzajami sieci:

siecią przesyłową - energia z elektrowni trafia do Głównych Punktów Zasilających, których administratorem jest spółka - Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.,

siecią dystrybucyjną – energia przesyłana jest z GPZ poprzez lokalne sieci dystrybucyjne by w końcu trafić do finalnego odbiorcy. Tutaj administratorem jest OSD – Operator Systemu Dystrybucyjnego.

Operator Systemu Dystrybucyjnego (OSD) podmiot działający na danym obszarze, zajmuje się zarządzaniem, konserwacją, kontrolą ruchu sieci dystrybucyjnej. Prąd „płynie” do odbiorcy na odstawie umowy kompleksowej (sprzedażowo-dystrybucyjnej) albo dystrybucyjnej, uprzednio należy odpisać jedną z tych umów z lokalnym OSD, oraz wnioskować o przyłącze energetyczne. 

Formy handlu energią

Spółki sprzedażowe mogą nabyć energię na jednym z rynków, odbiorca końcowy może 3 segmenty:

• rynek kontraktowy, umowy dwustronne na sprzedaż energii, na zasadzie TPA.
• rynek giełdowy, istnieje od 200 roku, obligo giełdowe oznacza, że 1/3 wyprodukowanej energii, trafia na giełdę gdzie jest przedmiotem kontraktów. Obecnie nawet 60-70 proc. energii trafia na TGE.
• rynek bilansujący, polega na wyrównywaniu różnic pomiędzy podażą energii elektrycznej a jej popytem, wynikających z zawartych umów na rynku kontraktowym i Giełdzie Energii.

Poza tym prąd może być kupiony za pośrednictwem Platformy Obrotu Energią Elektryczną POEE. Internetowa tabele ofert, gdzie uczestnicy zamieszczają swoje oferty. Handel energią odbywa się tutaj na rynku terminowym, rynku dobowo-godzinnym, rynku praw majątkowych oraz pozwoleń na emisje CO2.